Aan het zuiden torentje van de Collegiale Sint Gertrude van Nivelles prijkt een klein krijgertje van acht voeten hoog (ongeveer 2.08 m) hij heeft een kleed uit koperen platen en is in het bezit van een hamer. Zijn gewicht bestaat uit 350 kg. Zijn naam “Jean de Nivelles”. 

Hij maakt niet deel uit van een geschiedenis held nog minder is hij een gedenkmonument. Hij is een eenvoudige lokale klokkenman.

In lang vervlogen tijden en op de hoogste publieke monumenten waren er wakers die de vijand aan de inwoners aankondigden, evenals de branden enz...
Ze kondigden ook de verschillende tijden aan. Is het om de herinnering aan die wakers te bewaren, dat men ijzeren mannekens maakten? Dat is best mogelijk.

Jean de Nivelles is geboren omstreeks 1400. Men plaatsten hem op de toren van het gemeentehuis, de gemeente bevond zich toen in het onderste gedeelte van de Grote Markt. Er bestaan geen enkele geschriften uit deze periode. In 1525, is het de “man die de uren slaat” en in 1535 “l’homme de keouvre” (“het koperen mannetje”).

Hij kreeg zijn doopnaam tijdens zijn overplaatsing van het zuiden torentje naar de collegiale en dat gebeurde in 1617.

Waarom draagt onze klokkenman de naam “Jean de Nivelles”?
Misschien door dat de naam “Jean” als bijnaam dient, zowel voor de pietluttige mensen, en voor de kribbelaars. Van”Djan farfouye” Waalse naam voor bemoeial die de klokkenman zo goed kan vertegenwoordigen. Maar de legende is veel mooier.
Het begon allemaal in de XVe eeuw, toen leefde er een edelman Jean de Montmorency, edelman van Nivelle (Nevele in Vlaanderen) oudste zoon van Jean II de Montmorency hij weigerde de Hertog van Bourgondiër aan te vallen, en ontwijkt alle aanmaningen van zijn vader, vandaar het spreekwoord : “zo de meester zo de hond” (van een Jean de Nivelles die wegloopt wanneer men hem roept).
Jean de Nivelles, die Montmorency, gaat voor vele motieven en liedjes dienen die een groot succes oogsten.

Vanaf de XVIIe eeuw zal dit succes op de klokkenman terecht komen. Men verward hem gemakkelijk met Montmorency, hij wordt een lokale held en we noemen hem "Jean de Nivelles". Hij krijgt het spreekwoord mee “De hond die wegloopt als men hem roept”. Men geeft hem zelfs een hond als gezel. Jean de Nivelles slaagt de uren tot in het begin van de XVIIIe eeuw. En in 1702 wordt er een horloge geplaatst , het horloge bestaat uit vier wijzerplaten, deze staat in de centrale toren van de collegiale. Vanaf dit tijdperk , slaagt de grote klok alle uren, Jean slaagt alle halfuren, met zijn hamer slaagt hij op de klok die naast hem staat.

Op de vastenavond van 1859; brak er door de bliksem brand uit, deze verwoeste de collegiale, Jean de Nivelles overleefde de ramp maar zonder zijn klok, zonder zijn mechanisme was hij tot stilte verdoemd. Op 29 augustus 1926 werd zijn klokkenspel terug in eren gesteld. Hij kon zijn functie van klokkenluider terug hervatten. Maar helaas van korte duur....

Nieuwe catastrofe in mei 1940: de Duitse luchtmacht valt Nivelles aan. De collegiale is helemaal verwoest, de toren stort in.... maar "Jean de Nivelles" wordt op miraculeuze wijze gered, hij blijft stevig vastzitten aan “zijn” torentje. Gedurende 4 jaar , gaat hij de vijand trotseren.

De morgen van 21 juli 1944, Nationale feestdag! draagt hij onze Belgische vlag! Helaas op 3 september 1944 wordt er terug hevig gevochten, de laatste gevechten voor de bevrijding van de stad, hij wordt beschoten, zijn helm, zijn hoofd en zijn lichaam zijn door kogels doorboord.

Op de dag van vandaag staat hij er prachtig bij, men kan hem in al zijn glorie bewonderen, hij schittert in al zijn glans boven op zijn torentje, een nieuw klokkenspel heeft hij cadeau gekregen deze slaat de uren en halfuren. Helemaal bezeten van het verleden en de geschiedenis van éénieder waakt hij over de stad en zijn inwoners, levend symbool van de oude vrolijke geest van Nivelles.

Jean DETOURNAY

Retour - Terug - Back